Burcht Oostvoorne

info@evenementenoostvoorne.nl

Midden in het dorp Oostvoorne, liggen de resten van de Burcht van Voorne, of in de volksmond beter bekend als de Jacoba burcht. Dit bijzondere monument is te bezoeken op aanvraag bij een van onze vrijwilligers en ervaren gidsen. U kunt het formulier onder aan deze pagina invullen om een rondleiding aan te vragen. Probeer dit zo vroeg mogelijk aan te vragen, het liefst minimaal 5 werkdagen van te voren. Tevens kan de burcht gebruikt worden voor het maken van professionele foto reportages, tarief in overleg.

Oorspronkelijk stond op de plek van de Burcht in 636 een houten burcht, waarschijnlijk gebouwd door de Batavieren en/of Vikingen.

De vorm van de toenmalige en van de huidige burcht doet denken aan vluchtburchten die in die tijd stroomopwaarts langs Maas en Rijn te vinden waren.

Begin 12e eeuw is men begonnen met de bouw van de huidige burcht, wat deze burcht tot een van de oudste van Nederland maakt. Als eerste werd begonnen met de bouw van een donjon op de motte. Naderhand werd de houten palissade stukje bij beetje vervangen door een muur. Deze ringmuur was voorzien van een weergang, gebouwd op tongewelven en bereikbaar via enkele trappen aan beide zijden van de ringmuur.

Vanaf de 13e eeuw namen de Heren van Voorne, die opdracht hadden gegeven tot de bouw, de donjon in gebruik. Na het voltooien van de muren werd begonnen aan de bouw van het voorhof op wat we nu de Hofweide noemen. De Hoflaan geeft de omtrek van het voorhof redelijk weer.

Hier ontstond een diversiteit aan gebouwen: zoals een boerderij, stallen en een grote zaal die gebruikt werd voor feesten en officiële gelegenheden; tevens alle gebouwen en onderkomens die nodig waren om een hofhouding draaiende te houden. Na voltooiing van de voorburcht, zoals het complex is gaan heten, namen de bewoners hier hun intrek en werd de donjon gebruikt als vluchtburcht tijdens een eventuele belegering. Bij het kapelletje, dat onderdeel was van het complex, was een begraafplaats die bij de aanleg van de riolering in de Hoflaan in 1959 werd opgegraven. Een grote poort gaf toegang tot het voorhof en de burcht. Deze stond tegenover Huis Overburgh dat in die tijd bewoond werd door kanunniken. Naast gebouwen bevond zich op het terrein ook een moestuin en was er sprake van een wijngaard en een boomgaard. Het zal een bont geheel geweest zijn.

Het geslacht van Voorne bezat de heerlijkheid Voorne welke bestond uit 3 eilanden; Voorne, Westvoorne (Goeree) en Zuidvoorne (Overflakkee) van 1108 tot 1372. Helaas komt er met het overlijden van Machteld van Voorne in 1372 (de enige vrouw die de titel van Voorne mocht dragen) een einde aan het geslacht van Voorne en daarmee vervalt de Burcht aan het geslacht van Beieren, de toenmalige graven van Holland en Zeeland.

Een van de bekendste personen uit het geslacht van Beieren is Vrouwe Jacoba van Beieren. Haar verhaal is in verschillende romans meermalen verteld. Na haar dood in 1436 is haar laatste man, Frank van Borselen gebruiker/eigenaar van de burcht. Hij komt hier vaak om de valkenjacht te beoefenen.

Na zijn dood in 1470 vervalt de heerlijkheid met de burcht aan de Hertog van Bourgondië, Karel de Stoute. Deze toont weinig interesse in de burcht. Hij sterft tijdens de slag om Nancy. Dan wordt Margaretha van York, weduwe van Karel de Stoute, de eigenaresse van de burcht. Zij ziet wel wat in het prieeltje en ze investeert stevig om er weer een bewoonbaar geheel van te maken. Helaas heeft zij nooit kunnen genieten van het eindresultaat omdat zij in 1503 komt te overlijden. De burcht komt daarna in handen van Karel V. Hij gaat door met het restaureren van vooral de voorburcht. Helaas zal ook hij de burcht nooit bezoeken.

In 1534 vindt er een veiling plaats waarbij grote delen van de voorburcht worden verkocht om te voorkomen dat materialen worden geroofd om hiermee over het gehele eiland woningen en schuren te bouwen. Bakstenen waren immers duur in die tijd.

In 1552 worden de kerktoren en de donjon grotendeels ontmanteld omdat men bang is voor een invasie van de Fransen over zee. Dit is eigenlijk de doodsteek voor de burcht. Hierna worden de overblijfselen gesloopt, bedekt met aarde en verkocht aan het loodswezen om hier een vuurtoren op te bouwen. Van de bouw van deze vuurtoren is het echter nooit gekomen.

Vervolgens raakt de burcht geheel in de vergetelheid. Tot in 1934, in het kader van de werkverschaffing, onder leiding van Ir J.Kalf (directeur Rijksbureau voor de Monumentenzorg) de burcht weer wordt opgegraven. De maquette en de tekening van de burcht tonen zijn visie op de oorspronkelijke vorm.

De tijdens de opgravingen gevonden stenen (zgn.kloostermoppen) werden opgeslagen achter het toenmalige gemeentehuis om weer te worden gebruikt tijdens de restauratie die al vrij snel na de opgraving werd gestart. Omdat dit gebeurde met behulp van vrijwilligers duurde het tot ca 1980 voordat de burcht haar huidige vorm kreeg.

Een leuk detail is dat aan de linkerzijde van de brug over de gracht 2 essen (Fraxinus excelsior) staan die al meer dan 100 jaar waken over de entree van de bucht, en behoren tot de oudsten van Nederland.